6. เดโมคริตัส ( Democritus ) 460 – 370 ปีก่อน ค.ศ.
เดโมคริตัส (Democritus) เป็นนักปรัชญาชาวกรีก ในราว 460 – 370
ปีก่อน ค.ศ.หรือ พ.ศ.83 – 173
ที่เมืองแอบเดรา (Abdera) ในแคว้นเธรส ( Thrace ) ซึ่งอยู่ทางตอนเหนือของชายฝั่งทะเลอีเจียน เดโมคริตัส (Democritus) เป็นศิษย์ของผู้ก่อตั้งสำนักปรัชญาปรมาณูนิยม (The School
Atomists ) ที่มีชื่อว่า ลีวซิพพุส (Leucippus)
นักปรัชญาร่วมสมัยกับเขา คือ อาแนกซากอรัส (Anaxagoras)
เดโมคริตัส (Democritus) ได้ใช้เวลาในการศึกษาโหราศาสตร์ในอียิปต์
เป็นเวลาถึง 7 ปี เขาได้เขียนหนังสือเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ไว้จำนวนมาก และเขาเป็นผู้ให้กำเนิดทฤษฎีปรมาณู (The Atomic theory) และระบบจักรวาลวิทยา (System of
Cosmology)
เดโมคริตัส (Democritus) เป็นนักปราชญ์รุ่นหลัง ของพีทากอรัส (Pythagoras)
เขาเป็นผู้ที่ไขความลับเกี่ยวกับทางช้างเผือก (Milky Way) ว่าเป็นดาวจำนวนมากที่อยู่รวมกันอย่างหนาแน่น
โดยใช้หลักทฤษฎีอะตอม มาอธิบาย เช่น การเคลื่อนไหวของอะตอมในอวกาศ
ทำให้เห็นดวงจันทร์ เพราะอะตอมของดวงจันทร์ ได้เข้ามาสัมผัสในตาของเขา
จึงทำให้เขาเห็นเช่นนั้น
เขาไม่เชื่อเรื่องวิญญาณ
เขาเชื่อว่าสิ่งเดียวที่มีอยู่คือ อะตอมและช่องว่าง เพราะเขาไม่เชื่อในอะไร
นอกจากสิ่งที่จับต้องได้ เขาจึงได้รับสมญาอีกอย่างว่า นักวัตถุนิยม
ซึ่งเขาเชื่อว่า แม้แต่วิญญาณก็เกิดมาจากอะตอมวิญญาณ
ที่เมื่อสิ่งมีชีวิตตายอะตอมนี้จะกระจัดกระจายไปทุกทิศทุกทาง
และกลับมาเป็นส่วนหนึ่งของวิญญาณดวงใหม่
ซึ่งหมายความว่ามนุษย์ไม่มีวิญญาณที่เป็นนิรันดร์ เดโมคริตัส (Democritus) เชื่อว่า วิญญาณมีส่วนเกี่ยวข้องกับสมอง ถ้าสมองเสื่อม
มนุษย์ก็จะไม่มีสติสัมปชัญญะ ไม่ว่ารูปแบบใด
ทฤษฎีอะตอมของ เดโมคริตัส (Democritus)
ถือเป็นจุดสิ้นสุดของยุคปรัชญาธรรมชาติกรีกในเวลานั้น เขาเห็นด้วยเฮราครีตัส ว่า
ทุกสิ่งในธรรมชาติเลื่อนไหล เนื่องจากรูปแบบต่างๆเกิดขึ้นและเสื่อมสลายไป
แต่เบื้องหลังทุกอย่างที่เลื่อนไหลนั้น มีสิ่งที่เป็นนิรันดรและไม่เปลี่ยนแปลง
นั่นคือ อะตอม
เขากล่าวว่าปฐมธาตุไม่ใช่ดิน น้ำ ลม ไฟ
แต่คือปรมาณู หรือ อะตอม ซึ่งเขาได้ความหมายของคำว่าปรมาณูไว้ว่า
“ปรมาณูเป็นวัตถุที่มีขนาดเล็กที่สุดไม่สามารถจะแบ่งย่อยได้อีกแล้ว
จึงหมายถึงของสิ่งเดียวกับ “อะตอมที่หมายถึงสิ่งที่ไม่อาจตัดแบ่งออกไปได้อีก”
 |
| Milky way |
ดังนั้นปรมาณูหรืออะตอม
จึงได้แก่ชิ้นส่วนเล็กที่สุดของสสารที่เหลืออยู่ภายหลังการตัดแบ่งสสารชิ้นหนึ่ง ๆ
ปรมาณูนั้นเป็นอนุภาคที่เล็กที่สุดของสสาร มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า
เป็นวัตถุดิบสำหรับการสร้างโลก มันมีอยู่ก่อนหน้าการกำเนิดของโลก
เพราะปรมาณูเกิดขึ้น สรรพสิ่งจึงเกิดขึ้น เพราะปรมาณูแยกตัวออกจากกัน
สรรพสิ่งจึงแตกสลาย
การเกิดจึงเป็นเพียงการรวมตัวกันของปรมาณูที่นอนรออยู่แล้ว
ส่วนการดับเป็นการแยกตัวของปรมาณู
โดยนัยนี้ปรมาณูจึงมีอยู่ก่อนการเกิดโลกและจะคงอยู่ต่อไปหลังโลกแตกสลาย
ปรมาณูไม่มีการเกิดดับ ปรมาณูไม่มีวันเปลี่ยนแปลง ไม่มีวันถูกทำลาย
ปรมาณูจึงเป็นความจริงแท้ของโลก ซึ่งมีลักษณะเช่นเดียวกันกับภาวะ (Being)
ของปาร์มีนิเดส จะต่างกันก็ตรงที่ว่า
ภาวะ เป็นมวลสารชิ้นเดียวขนาดมหึมาที่แผ่ติดกันเป็นผืดทั่วจักรวาล ส่วนปรมาณู
ก็คือส่วนหนึ่งของภาวะ ที่ได้ถูกสับย่อยเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย ด้วยเหตุนั้น
สิ่งทั้งสองจึงมีลักษณะเช่นเดียวกัน คือ เป็นความแท้ที่คงที่ถาวรชั่วนิรันตร์
เดโมคริตัส (Democritus)
คิดว่าการเคลื่อนไหวของอะตอมไม่ได้เป็นไปตาม แบบ ที่วางไว้ล่วงหน้าในธรรมชาติ
ทุกอย่างเกิดขึ้นค่อนข้างเป็นกลไก นั่นไม่ได้หมายความว่า ทุกอย่างเกิดขึ้นอย่างไม่มีกฎเกณฑ์
แต่เพราะทุกอย่างต่างเป็นไปตามกฎแห่งความจำเป็น
ทุกสิ่งที่เกิดขึ้นมีเหตุผลตามธรรมชาติที่ฝังอยู่ในสิ่งนั้นอยู่ก่อนแล้ว ครั้งหนึ่งเดโมคริตัส (Democritus) ได้เคยกล่าวว่า
เขาอยากเป็นผู้ค้นพบเหตุผลของธรรมชาติมากกว่าเป็นพระราชาแห่งเปอร์เซียเสียอีก
เดโมคริตัส (Democritus)
คิดว่าทฤษฎีอะตอมของเขายังสามารถอธิบายเรื่องประสาทสัมผัสได้ด้วย
จากการที่เรารู้สึกอะไรบางอย่างเป็นผลมากจากการเคลื่อนไหวของอะตอมในอวกาศ
เขาเชื่อว่าแม้แต่วิญญาณก็เกิดมาจากอะตอมวิญญาณ
ที่เมื่อสิ่งมีชีวิตตายอะตอมนี้จะกระจัดกระจายไปทุกทิศทุกทางและกลับมาเป็นส่วนหนึ่งของวิญญาณดวงใหม่
ซึ่งหมายความว่า มนุษย์ไม่มีวิญญาณที่เป็นนิรันดร และเขาเป็นคนแรกที่ให้ความสำคัญ
ต่อการให้ความพอใจแก่เวลา (time preference) โดยกล่าวว่า
มนุษย์มักพอใจที่จะได้รับสิ่งของในปัจจุบันแทนที่จะเลื่อนไปรอรับในอนาคต
เพราะเขาไม่รู้ว่าจะมีชีวิตอยู่จนแก่หรือไม่ ดังนั้น
ของที่มีในมือเดี๋ยวนี้จะดีกว่าของที่คาดว่าจะได้รับในอนาคต
 |
| the Ghost nebula |
เดโมคริตัส (Democritus) ยังให้กำเนิดทฤษฎี มูลค่าที่เป็นอัตวิสัย
(subjective value theory) กล่าวว่าคุณค่าทางคุณธรรมและจริยธรรมจะต้องชัดเจนแน่นอน
แต่คุณค่าทางเศรษฐศาสตร์จำเป็นจะต้องเป็นเรื่องของอัตวิสัย
เช่นเดียวกับที่ว่า ความดีและความจริงจะต้องเหมือนกันหมดสำหรับทุกคน แต่ความสุขอาจจะแตกต่างกันไปตามการให้คุณค่าของแต่ละบุคคล
ไม่แต่เฉพาะการให้คุณค่าจะเป็นอัตวิสัยเท่านั้น ความเป็นประโยชน์ (usefulness) ของสิ่งของ อาจจะหมดความหมายหรือแม้กระทั่งเป็นลบ
ถ้าหากอุปทานมีมากเกินขอบเขต โดยชี้ให้เห็นว่า
ถ้าหากคนพยายามจำกัดอุปสงค์ของตนและลดความต้องการลง สิ่งของที่เขามีอยู่ในปัจจุบันจะทำให้เขารู้สึกมั่งคั่งขึ้นแทนที่จะรู้สึกว่ายากจนลง
ส่วนอีกแนวคิด เดโมคริตัส (Democritus)
ได้วางแนวคิดในเรื่องทรัพย์สินส่วนบุคคล ซึ่งพื้นฐานเศรษฐกิจทางสังคมของกรีกเป็นระบบทรัพย์สินส่วนบุคคลแบบเอเธนส์
ส่วนการมีทรัพย์สินร่วมกันของอภิชนเป็นแบบของสปาร์ตา ซึ่งเขาสรุปว่า
ทรัพย์สินส่วนบุคคลเป็นรูปแบบการจัดการทางเศรษฐกิจทีดีกว่า
ซึ่งตรงกันข้ามกับการให้ชุมชนเป็นเจ้าของทรัพย์สิน
เนื่องจากรายได้จากทรัพย์สินที่เป็นกรรมสิทธิ์รวมจะให้ความพึงพอใจแก่แต่ละบุคคลน้อยกว่า
ทั้งการใช้จ่ายทรัพย์สินส่วนรวมก็ทำได้โดยไม่รู้สึกเดือดร้อน
ความลำบากจากการทำงานจะเป็นความหวานชื่นมากกว่าความเกียจคร้าน
เมื่อคนรู้ว่าเขาได้รับผลตอบแทนจากหยาดเหงื่อของเขาและรู้ว่าจะใช้มันไปเพื่ออะไร
เดโมคริตัส (Democritus)
ได้สร้างผลงานชิ้นสำคัญไว้มากที่สุดคนหนึ่งกว่า 60 ชิ้น แต่ได้สูญหายไปเกือบหมด
ที่ยังเหลือปรากฎอยู่ให้เราได้รู้จักถึงปัจจุบันเป็นเพียงเศษเสี้ยว ผลงานส่วนใหญ่เกี่ยวกับวิชาดาราศาสตร์
คณิตศาสตร์ อภิปรัชญา ฟิสิกส์ จริยศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และเขาได้รับสมญาว่า “เป็นบิดาแห่งวิทยาศาสตร์สมัยใหม่”
ในขณะนั้น
ขอบคุณแหล่งข้อมูล และภาพประกอบ
หลักสูตร “คัมภีร์สุริยยาตร์
๒๕๕๐”ของมูลนิธิสมาคมโหรแห่งประเทศไทยในพระสังฆราชูปถัมภ์ บรรยายโดย วรพล ไม้สน
(พลังวัชร์)
Wiki
